Bernal de Bonaval

Bernal de Bonaval (ou Bernardo de Bonaval) ten sido considerado, a partir de referencias na súa obra e na de trobadores contemporáneos, un xograr ou segrel galego, activo en mediados do século XIII, e ligado a Compostela a través das mencións á igrexa de Bonaval, probabelmente San Domingos de Bonaval, pertencente ao concello de Santiago.

Coincidentemente, no testamento do xuíz compostelán Fernando Afonso, de 1279, copiado no Tombo C do Arquivo da Catedral de Santiago de Compostela, un Frei Bernardo, prior de San Domingos de Bonaval, ocorre como beneficiario e como cumpridor desa manda testamentaria.

Alén diso, Abril Pérez, trobador cuxa única composición conservada é unha tenzón con Bernal de Bonaval, tamén está mencionado como alguén ligado ao ámbito eclesiástico de Santiago: no testamento elaborado en 1269 (Tombo C do Arquivo catedralicio), o cóengo compostelán Abril Fernández deixa bens aos seus parentes – e irmáns entre si – Juião Pérez, cambista, Abril Pérez e Fernando Pérez, clérigo. Abril Pérez sería, por conseguinte, parente dun cóengo e irmán dun clérigo; a profesión de cambista, por outro lado, era bastante importante na cidade, tendo sido logo regulamentada na “confraría dos cambiadores”, estreitamente ligada á Catedral e por ela vixiada.

Nunha cantiga satírica, D. Afonso X escarnece o trobador Pero da Ponte, afirmándolle que el non compón cantigas como provenzal, mais como Bernal de Bonaval – o que, considerando o carácter chistoso do texto, debe ser tomado como un sinal inequívoco de que ambos os trobadores gozaban de boa consideración na curia do Infante ou rei D. Afonso. Un “Don Bernaldo” é tamén obxecto de cantigas satíricas por parte de Pero da Ponte, Airas Pérez Vuitorón e Joán Baveca.

Os Cancioneiros da Vaticana e da Biblioteca Nacional de Lisboa conservan del 11 cantigas de amor, 8 de amigo e a tenzón sobre casuística amorosa con Abril Pérez. A referencia a Bonaval ocorre en 1 cantiga de amor e 4 de amigo.